Środki energetyczne – bazowe suplementy cz.4

Po co środki energetyczne? Ilekroć chcemy zrealizować jakiś cel treningowy, angażujemy mięśnie  w różnych aspektach i pod różnorodnymi kątami. Te z kolei do pracy wykorzystują energię uzyskaną z substancji do tego przeznaczonych. Nie wszystkie suplementy energetyczne są jednak przyporządkowane roli węglowodanów (cukrowców) i ich przemianom w aparacie energetycznym – są także preparaty wykorzystujące aktywację i zwiększone wydzielanie NO (tlenku azotu) oraz suplementy energetyczne na bazie pobudzenia organizmu od strony układu nerwowego.

Pojęcie energii

Energią można nazwać zarówno wydzielane ciepło lub pracę samego organizmu – w tym systemie wydzielana jest nieustannie. W wyniku dostarczania składników pokarmowych, jesteśmy w stanie produkować, przy odpowiedniej ich podaży, pewne ilości energii adekwatnie do planowanego wysiłku fizycznego. Dlatego właśnie oblicza się stosunek białek, tłuszczów i węglowodanów na 1kg masy ciała w obliczu warunków fizycznych i planowanego wykonania pracy.

Zastanawiające jest jednak tempo wydzielania energii, prawda? Tutaj kwestia jest indywidualna dla każdego z nas, gdyż jest to uzależnione od rodzaju wysiłku fizycznego jakiemu poddamy nasz organizm, zasobności komórek oraz samego poziomu energii zmagazynowanej w postaci związków chemicznych. Należałoby zatem wyróżnić systemy energetyczne, które w zależności od typu wysiłku są wykorzystywane w celu wykonanie danej pracy. W czasie trwania wysiłku na małych ciężarach przy jednoczesnym zastosowaniu stosunkowo dużej liczby powtórzeń korzystamy z tak zwanego mechanizmu glikolitycznego, który w tym wypadku staje się de facto dominujący. System oksydacyjny, jak sama nazwa wskazuje, przejmuje przewodzącą rolę w przypadku zabiegów przydatnych w czasie redukcji oraz spalania zbędnej, nagromadzonej tkanki tłuszczowej – w szczególności będą to ćwiczenia aerobowe różnej intensywności. Najczęściej wykorzystywanym mechanizmem przez kulturystów lub adeptów sportów typowo siłowych jest system ATP-fosfokreatyna, który aktywuje się i tym samym przejmuje dominującą funkcję, gdy w grę wchodzą stosunkowo jak na możliwości trenującego duże ciężary objęte małym zakresem ilościowym co do powtórzeń. Nośnik energetyczny będący również cząsteczką energetyczną powstaje głównie w wyniku rozpadu składników pokarmowych, natomiast sama energia jest wynikiem rozpadu adenozyno-tri-fosforanu (ATP) na drodze procesów biochemicznych.

Klasyka – energetyczne odżywki Carbo

Odżywki typu carbo są najczęściej mieszankami prostszych frakcji cukrowych lub prostych wraz z bardziej złożonymi – stosuje się je w czasie około treningowym w celu doładowania energetycznego w czasie treningu oraz uzupełnieniu strat energetycznych po treningu. Wraz z uzupełnieniem strat, wypełniamy także lukę w magazynie energii, czyli glikogenie mięśniowym, który został wyczerpany intensywnym wysiłkiem fizycznym (glikogen jest cukrowcem, który jako jedyny może być magazynowany przez człowieka). Odżywka węglowodanowa działa również na zasadzie efektu wahadła, stymulując stosunkowo szybkie wydzielanie anabolicznego hormonu zwanego insuliną na podstawie podniesienia poziomu cukru we krwi – w przypadku mieszanek frakcji prostych z bardziej złożonymi, odbywa się to w zróżnicowanym tempie (składnik energetyczny jest stale dostarczany zapewniając niezbędną energię tkankom).

Niezwykle istotnym dla procesów energetycznych oraz metabolicznych jest fakt dobrego rozcieńczenia owej odżywki z wodą – bez odpowiedniego stężenia możemy nie osiągnąć zamierzonego celu i zmarnować potencjał suplementu. Dla klasycznego użytkowania Carbo, stężenie powinno być zachowane w granicach 4-8%. Pamiętacie może mały sposób na spowolnienie wchłaniania białek przy pomocy dodania tłuszczów? Istnieje także opcja zapewniająca wydłużenie czasu wchłaniania i dostarczania cukrowców z odżywki węglowodanowej. W jaki sposób i dlaczego tak się dzieje? Otóż wystarczy w tym celu zawyżyć granicę stężenia – w tym przypadku organizm będzie zmuszony dodatkowo do pobierania większych ilości wody, aby samodzielnie rozcieńczyć cukry.

Środki energetyczne dla układu nerwowego

Najbardziej znanymi substancjami, a także preparatami pobudzającymi są kofeina i guarana. Są również składnikami aktywnymi spalaczy tłuszczu działających na zasadzie termogenicznej – wzmagają spalanie, pobudzają organizm oraz polepszają koncentrację. Dzieje się tak, gdyż kofeina wykorzystuje do tego celu tak zwany cykliczny adenozyno-mono-fosforan (cAMP). Suplementy kofeinowe są jednakże rozwiązaniem wyłącznie cyklicznym ze względu na umiejętność adaptacji organizmu do aktywnego składnika preparatu – w momencie przyzwyczajenia się, albo skorzystamy z większej dawki w celu osiągnięcia tego samego efektu, albo będziemy zmuszeni do odstawienia kofeiny na czas równy czasowi trwania „cyklu”. W wyniku nadmiernego polegania i korzystania z kofeiny, może nastąpić efekt wahadła tak jak w przypadku relacji poziom cukru-poziom insuliny. Pobudzenie, które jest na początku dosyć silne i utrzymujące się, może gwałtownie opaść zostawiając po sobie zmęczenie i odczucie braku sił oraz energii.

Suplementy energetyczne, a tlenek azotu?

Generalnie większość suplementów przed treningowych, zaliczanych jest do preparatów energetycznych. Tym samym zwiększają możliwości treningowe prowadząc do stopniowych postępów. Znakomicie sprawdzającymi się przed treningówkami są aminokwas argininy lub złożone suplementy różnych frakcji argininowych oraz tak zwane boostery NO. Generalnie mają one wspomóc dostarczanie oraz przepływ składników energetycznych, a zarazem powiększyć magazyn energii – same również pobudzają ze względu na stymulację produkcji naturalnego poziomu NO w organizmie. Boostery tlenku azotu mają za zadanie rozszerzyć naczynia krwionośne, a to z kolei prowadzi do zwiększenia przepływu krwi, substancji witaminowo-mineralnych, składników pokarmowych, tlenu i innych. Najczęściej stosowanym składnikiem aktywnym kompleksowej przedtreningówki jest l-arginina oraz jej forma ketokwasu (AKG) – forma ta jest bardziej stabilna i trwała pod kątem biologicznym. Poza tym już dawno pisałem o tym, iż niezmiernie ważne jest środowisko optymalne do działania niektórych związków (pH) – AKG jest pewnego rodzaju czynnikiem buforującym, który zapewnia stabilizację odczynu kwaśnego do optimum pH, utrzymując tym samym równowagę kwasowo-zasadową.

Powiedzieliśmy sobie już o glikogenie, który jest cukrowcem magazynowanym w mięśniach na potrzeby energetyczne – jest substancją, z której korzystamy w czasie ekstremalnego wysiłku fizycznego. Tkanki bardziej natlenenowane w wyniku wzmożonej aktywności NO, zwiększają swoją objętość, a co za tym idzie powiększa się także magazyn energetyczny – jesteśmy w stanie zgromadzić większe ilości glikogenu, co zwiększa zasobność energetyczną oraz możliwości treningowe. Wartość nadkompensacji powysiłkowej zostaje podwyższona, gdyż mięśnie otrzymują zwiększone ilości nie tylko substancji energetycznych, ale także budulcowych anaboliczno-antykatabolicznych, na przykład aminokwasów rozgałęzionych typu BCAA. Sam magazyn energii jest odbudowywany szybciej, zaś odżywki węglowodanowe i suplementy aminokwasowe okazują się bardziej skuteczne ze względu na reakcje resyntezy adenozyno-tri-fosforanu (ATP) – dlatego właśnie często do środków zwiększających produkcję NO dodawane są pewne ilości cukrowców, aby w bardziej skuteczny sposób pobudzić organizm oraz dać mu zastrzyku energii przed treningiem.

Istnieją także suplementy wpływające na energię pod innym kątem – pozwalają ją zaoszczędzić. Do takich preparatów zaliczamy na przykład te, które działają na bazie beta-alaniny – ta z kolei oddziałuje na poziom i aktywność karnozyny, która wpływa bezpośrednio na nasze mięśnie. Pozwala naszym mięśniom na zachowanie większych ilości energii oszczędzając ją – poniekąd wpływa także na zahamowanie procesów zmęczeniowych. Dzieje się tak na drodze niwelowania aktywnych jonów wodorowych H⁺, które wydzielając się nadmiernie podczas treningu, obniżają pH mięśni i zwiększają ich zmęczenie. Karnozyna natomiast jest jednym z prekursorów NO w organizmie człowieka – warto wspomnieć, iż suplementy oparte na beta-alaninie wykazały skuteczne i pozytywne działanie bez względu na rodzaj dominującego systemu energetycznego, a zatem również rodzaj wysiłku nie ma znaczenia. Energia zostanie zaoszczędzona, organizm pobudzony, a możliwości wydolnościowe i energetyczne mięśni podwyższone.

Co w kolejnej części?

W następnej części omówimy sobie dylemat między spalaczami tłuszczu. Bardzo często osoby pragnące zredukować ilość zalegającej tkanki tłuszczowej nie wiedzą po jaki suplement sięgnąć. Termogeniki wykorzystujące procesy cieplne (termiczne) czy suplementy oparte na substancjach lipotropowych? A może połączenie obu środków?

Autor: Janusz Ziółkowski – opub. w SdW